HAVA
KİRLİLİĞİ NEDİR
Hava kirliliği, canlıların sağlığını
olumsuz yönde etkileyen ve/veya maddi zararlar meydana getiren havadaki yabancı
maddelerin, normalin üzerinde miktar ve yoğunluğa ulaşmasıdır. Yani hava
kirliliği; atmosferin karbondioksit, karbonmonoksit ve kükürt gibi gazları
gereğinden fazla içermesinden kaynaklanan bir çevre felaketidir..
Hava kirliliğinin nedenleri:
1. Kullanılan kalitesiz yakıtlar
2. Egzoz gazları
3. Kentlerin konumu
4. Soba ve kaloriferlerin uygun şekilde
yakılmaması
5. Olumsuz hava koşulları gibi olaylardır.
Kaliteli
yakıtların kullanılması ile soba ve kaloriferlerin uygun şekilde yakılması hava
kirliliğini azaltacaktır. Otomobillerin egzozlarından çıkan Gazlar da hava
kirliliğine neden olur. Kentlerimizin çukur yerlerde kurulması da hava kirliliğini
artırır. Etrafı dağlarla çevrili olan kentlerde rüzgar hızı yavaşlar. Bu yüzden
Havadaki zararlı gazlar, rüzgarlar tarafından başka yerlere taşınamaz. Bu da
hava kirliliğini artırır.
Kentlerimizin konumları uygun olsa bile olumsuz
hava koşulları ve rüzgar esmemesi de hava kirliliğinin artmasına neden
olabilir.
Hava Kirliliği
Çeşitleri
Hava kirliliğini kaynaklarına göre üçe ayırabiliriz;
1. Isınmadan
kaynaklanan hava kirliliği
Isınma amaçlı, düşük kalorili ve kükürt oranı
yüksek kömürlerin yaygın olarak kullanılması ve yanlış yakma tekniklerinin
uygulanması hava kirliliğine yol açar.
2. Motorlu taşıtlardan
kaynaklanan hava kirliliği
Nüfus artışı ve gelir düzeyinin yükselmesine
paralel olarak, sayısı hızla artan motorlu taşıtlardan çıkan egzoz gazları,
hava kirliliğinde önemli bir faktör oluşturmaktadır. Buna önlem alınması için
egzoz filtresinin sık sık kontrol edilmesi gerekir.
3. Sanayiden kaynaklanan hava kirliliği
Sanayi tesislerinin kuruluşunda yanlış yer
seçimi, çevrenin korunması açısından gerekli tedbirlerin alınmaması (baca
filtresi, arıtma tesisi olmaması vb.), uygun teknolojilerin kullanılmaması,
enerji üreten yakma ünitelerinde vasıfsız ve yüksek kükürtlü yakıtların
kullanılması, hava kirliliğine sebep olan etkenlerin başında gelmektedir.
Hava Kirliliğinin insan üzerindeki Etkileri
Kirli hava, insanlarda solunum yolu
hastalıklarının artmasına sebep olmaktadır. Örneğin; kurşunun kan hücrelerinin gelişmesini ve
olgunlaşmasını engellediği, kanda ve idrarda birikerek sağlığı olumsuz yönde
etkilediği, karbon monoksit (CO)'in ise, kandaki hemoglobin ile birleşerek
oksijen taşınmasını aksattığı bilinmektedir. Bununla birlikte kükürt dioksit
(SO2)'in, üst solunum yollarında keskin, boğucu ve tahriş edici etkileri
vardır. Özellikle duman akciğerden alveollere kadar girerek olumsuz etki
yapmaktadır. Ayrıca kükürt dioksit ve ozon bitkiler için zararlı olup;
özellikle ozon, ürün kayıplarına sebep olmakta ve ormanlara zarar vermektedir.
Hava kirliliğini önlemek için alınabilecek
tedbirler:
Sanayi tesislerinin bacalarına filtre takılması
sağlanmalı, ayrıca sanayi kuruluşları yer seçimi düzenli yapılmalı,
Evleri ısıtmak için yüksek kalorili kömürler
kullanılmalı, her yıl bacalar ve soba boruları temizlenmeli,
Pencere, kapı ve çatıların izolasyonuna önem verilmeli,
Kullanılan sobaların TSE belgeli olmasına dikkat
edilmeli,
Doğalgaz kullanımı yaygınlaştırılarak,
özendirilmeli,
Kalorisi düşük olan ve havayı daha çok kirleten
kaçak kömür kullanımı engellenmeli,
Kalorifer ve doğalgaz kazanlarının periyodik
olarak bakımı yapılmalı,
Kalorifercilerin ateşçi kurslarına katılımı
sağlanmalı,
Yeni yerleşim yerlerinde merkezi ısıtma
sistemleri kullanılmalı,
Yeşil alanlar arttırılmalı, imar planlarındaki
hava kirliliğini azaltıcı tedbirler uygulamaya konulmalı,
Toplu taşıma araçları yaygınlaştırılmalı,
Hava
kirliliğinin önlenmesi için öncelikle fosil yakıt kullanımının yerine enerji
kaynağı olarak, güneş enerjisi, rüzgar enerjisi ve jeotermal enerji
kaynaklarına önem verilmelidir.
Sanayi tesisleri kurulurken yeşil alanlar
artırılmalı, planlanmalı, sanayi atıklarının yeterince filtre edilmeden havaya
verilmesi önlenmelidir.
Kentlerde arabaların egzozlarından kaynaklanan
kirliliğin azaltılması için önlemler alınmalıdır. Bu kirleticiler kış aylarında
ozon oluşmasına neden olduğu için canlıların solunumunu güçleştirir.
İnsanlar toplu taşımacılığa özendirilmeli,
yakıt olarak kullanılan doğal gazın toplu ulaşım araçlarında kullanılması yaygınlaştırılmalıdır.
Ormanların
tahribatı önlenmeli, ağaçlandırma çalışmalarına hız verilmelidir.
Kloroflorokarbon gibi maddelerin etkileri ile
ozon tabakası zarar görmektedir. Bu maddelerin yerine kullanılabilecek
kimyasallar araştırılmalıdır.
Her zaman için duyarlı insanlar çeşitli
afişlerle diğer duyarlı insanlara bu soruna ve bunun gibi birçok soruna çözüm
bulmaları için, teşvikçi ve yardımcı olmalıdırlar.
Bütün
bu etkenlerin yanında; atıkların uygun olmayan tesislerde yakılarak bertaraf
edilmesinin önlenmesi, sanayi tesisi yer seçiminin yerleşim alanları dışında ve
hakim rüzgarlar dikkate alınarak yapılması, imar planlarında bu alanların
çevresinde yapılaşmaların önlenmesi ve araçların egzoz gazı emisyon
ölçümlerinin periyodik olarak yapılması sağlanmalı, bununla birlikte;
alternatif enerji kullanan motorlu taşıtlar geliştirilmeli ve özendirilmelidir.